İbraz süresinin son günü 30 Nisan ile 31 Mayıs arasına denk gelen çeklerin 1 Haziran'dan sonraya ertelenmesi dün piyasalarda kısa süreli kaos yarattı. Takasbank çek işlemlerini durdurdu. Çek tahsilatı yapamayan esnaf ve sanayicinin, Sosyal Güvenlik Kurulu, işçilik, hammadde, akreditif, kredi gibi ödemelerinde gecikmeye girme tehlikesi doğdu. Hatta bazı bankalar 'vade uzadı' diyerek müşterilerden ek faiz istemeye başladı. Reel sektör temsilcileri çek takaslarına getirilen ertelemenin piyasada nakit sıkışıklığı yaratacağı uyarısında bulununca Ticaret Bakanlığı devreye girdi. Ticaret Bakanı Mehmet Muş önce açıklama yaptı, daha sonra da Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında konuya ilişkin bir tebliğ yayınlandı.

KARŞILIĞI VARSA ÖDENECEK
Ticaret Bakanlığı'nın çeklerin ibrazı ve ödemelerinde yapılan yeni düzenlemenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslara ilişkin tebliğine göre, ibraz süresinin son günü, 30 Nisan- 31 Mayıs arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi halinde, çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması kaydıyla çek bedeli ödenecek.

İbraz süresinin son günü, söz konusu tarihler arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi ve çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunmaması halinde ise 1 Haziran 2021 tarihinden önce Çek Kanunu kapsamında "karşılıksızdır" işlemi yapılmayacak, 1 Haziran'dan sonra ise söz konusu çeklerle ilgili gerekli işlemler yapılabilecek.

HUKUKİ SORUN OLUR MU?
Hukukçular, kanun metninin tebliğ ile değiştirilemeyeceğini, yasal düzenlemede ibraz yasağı olmasına rağmen çeki ödeyen bankanın suç işlemiş sayılabileceğine, kanuni düzenleme yapılması gerektiğine işaret etti. Ancak uzmanlar, çeki keşide eden kişinin iyi niyetli olması durumunda tahsilatta sorun yaşanmayacağını belirtiyor. Bankalar da dün itibarıyla karşılığı olan çekleri ödedi.

PAZARTESİ TAKAS GÜNÜ…
Genellikle ay başlarında çeklerde büyük takas günü yaşanıyor. Bankacılar pazartesi günü de sistemde sorun çıkmayacağını belirtiyor. Dünkü tebliğle bankacıların soru işaretleri de giderilmiş oldu. Çek düzenlendiği yerde ödenecekse 10 gün, düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse ibraz süresi 30 gün oluyor. Tebliğe göre, ibraz tarihinin son günü 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet ediyorsa muamelesiz iade edilecek. Bu çekin işlemi 1 Haziran itibarıyla başlayacak. 1 Haziran'dan sonra on günlük ibraz süresi kuralı dikkate alınacak.

NE OLMUŞTU?
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nda Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un görüşmeleri sırasında milletvekillerin önergesiyle, tam kapanma nedeniyle hak kayıplarının önlenmesi amacıyla, ibraz süresinin son günü 30 Nisan ile 31 Mayıs arasına denk gelen çeklerin ibrazı ertelenmişti. Reel sektöre nefes aldırmak için düşünülen uygulama ise pratikte sorunlara neden olmuştu. Hesabında para olanların dahi çeklerini ödememesi sorunu yaşananınca piyasada ödeme problemi yaşanmıştı.

İTİRAZ EDİLDİ
Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) Başkanı Selçuk Gülsün, "İşletmeler finansal nakit akışlarını planlarken bu çeklerin vadesinde ödeneceğini öngörerek planlama yapıyor. Söz konusu düzenleme ile bir ay süresince tüm çeklerin ibraz süresinin ertelenmesi ise işletmelerin finansal yapısının tamamen çökmesi anlamına gelecektir.

Bu sebeple söz konusu düzenlemede hızla bir değişikliğe gidilerek çeklerin ibraz süresinin değil karşılıksız çıkan çeklerin takip süresinin ertelenmesi gerekmektedir" açıklaması yapmıştı. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da ilk gün 'teşekkür' ettiği düzenlemenin ertesi gün sistemde sıkıntıya neden olduğunu anlayarak, kararla ilgili düzenleme çağrısı yapmıştı.

Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Keçeci, bu kararın geri alınmaması durumunda bankalarda temerrütlerin olabileceğini, işçi maaşlarının ödenemeyebileceğine dikkat çekmişti. İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan ise düzenlemenin piyasada çok ciddi bir belirsizlik yaratarak ödeme kaosuna yol açtığını belirtmişti. Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, bu süreçte çeklerini ödeme kabiliyeti olanların çeklerini ödemesine izin verilmesi gerektiğini belirtmişti.